Prøver du deg med påstanden om at «graut er graut» til Sogn Avis-journalist Hanne Stedje, vil du høgst truleg få svaret form av ei hard tresleiv over nakken. Hanne sin kjærleik for graut har dei siste åra utvikla seg til ein hobby på eit innovasjonsnivå som har blitt lagt merke til nasjonalt, også av produsentar som lagar råvarer til graut.

Med base i byggjefeltet Tippen på Årdalstangen har ho testa, prøvd, smakt og innovert seg fram til nye smakar. Grautvariantane er i utgangspunktet mange, og med Hanne sin fantasi blir dei stundom utvikla til noko meir. På instagramkontoen @graututangrenser deler Hanne idéar og oppskrifter med andre.

Ein nasjon bygt på graut

– No har du sjansen: Forklar ein graut-hatar kvifor folk bør ete graut i 2020?

– For eit merkeleg spørsmål! Vi er jo ein heil nasjon oppfostra på graut. Vi har ete graut i tusenvis av år. Graut er sunt. Graut er lett å lage. Graut er billeg. Når det er sagt; graut er slettes ikkje noko fast food. Det trengs tid, kjærleik til råvarene og røring. Ofte mykje røring, slår Hanne fast.

– Når og korleis starta interessa?

– Vi fekk eit barn som ikkje ville ete anna. Og eg orka ikkje laga to rettar i lengda. Eg smakte på desse Nestlé-greiene og bestemte meg for ikkje å servere noko til ungane mine som eg ikkje tykte var etande sjølv. Dermed måtte grauten utviklast og gjerast såpass spennande at også vi vaksne tykte det var godt.

Den danske døråbner

Hanne Stedje er gift med ein danske og har sjølv budd i Danmark. Og det var nettopp frå Danmark og København den store graut-døropnaren kom.

– Eg besøkte restauranten «Grød» i København for ti-tolv år sidan. Grautane dei lagde der var heilt magisk! Og så kom mannen bak restauranten, Lasse Skjønning Andersen med boka «Grød» i tillegg. Det blei som å oppdage Bibelen. Her er det så mykje godt, og mykje å hente inspirasjon frå til å gå vidare med eigne idéar, seier Hanne entusiastisk.

- Du får ein graut-skeptikar på besøk. Kva serverer du?

– Eg elskar havregraut. Skal det vere litt ekstra, så handlar det om toppinga. Ein god havregraut, toppa med friske eplebitar, rista mandlar og Dulche de leche.

– Dulche eh..?

– Dulche de leche. Ein karamellsaus som du lagar på søt, kondensert mjølk. Du hiv berre heile boksen opp i kokande vatn. Så kokar du den i fire timar, og så.. (Her må den skrivande journalisten korte ned beskrivinga frå grautgramsen, då internettet gjekk fullt, red. merkn).

Kortversjonen er at graut er slow food – i alle fall om du skal gjere noko ekstra ut av han.

Banan, ok. Lakrispulver?

– Det er heilt rett. Eg vil forresten også nemne at banan, lakrispulver og rista valnøtter også fungerer strålande på god havregraut.

- Det er notert, under sterk tvil. Kva slags graut lagar du til jul?

– Det blir nok risgrauten, men med ein ekstra vri. Eg «mistar» gjerne eit beger med seterrømme oppi. Det er jo jul.

– Då hakar eg av for at graut også er næringsrikt. Kor ofte et du graut sjølv?

– Eg et nok graut nesten kvar dag, anten til frukost, middag eller kvelds. Det har blitt ein mat- og livsstil, på sett og vis. Og du: Kan du få med at den instagramkontoen om graut oppretta eg for å ikkje plaga familie og vener med graut-spam. Det blir litt som han sa, skalden Snegle-Halle til kong Harald Hardråde: Drep meg, herre konge - men ikkje med graut.

Her er Hanne si beste julegraut-oppskrift:

Julerisgraut

2 1/2 liter mjølk

4 dl grautris

1/2 teskei salt

1 beger rømme

(Om du skulle lure, er det sjølvsagt H-mjølk og seterrømme vi snakkar om. Alt anna er for feigingar)

Kok opp mjølka, set til gryna og lat det småkoke til han vert tjukk, om lag ein time. Rør av og til.

Når grauten tjuknar, rør inn eit beger med rømme.

Kok oppatt og smak til med salt.

Servér med kanel, sukker og rosiner.

Du kan også fint koke opp grauten, for så å pakke inn heile gryta i avispapir og deretter «badla» ei dyne rundt. Lat det stå i tre-fire timar medan du gjer andre ting.

Kok deretter opp og ha i rømmen før du serverer.

God jul!