– Vi har fått eit monster i naturen vår
DÅRLEG NYTT: – Ein kan håpe, men det er naivt å tru at vi skal klare å halde hjorten CWD-fri i åra som kjem, seier Erik Lund. Foto: Svend Arne Vee
– Det er berre å dra heim og planlegge for ein betydeleg mindre hjortebestand i framtida.
CWD, eller skrantesjuke på norsk, kasta mørke skuggar over viltseminaret i Førde sist helg. Der hadde Skogeigarlaget, Norsk Hjortesenter og dei andre medarrangørane henta inn ekspertar som slett ikkje kom med optimistiske signal til dei godt 150 deltakarane frå heile Vestlandet:
Spår funn på hjort
– CWD har så langt råka villreinen i Nordfjella mest. Men det vil vere naivt å tru at vi klarar å halde smitta borte frå hjorten i åra som kjem. Det einaste vi så langt veit virkar, er å ta grep som minskar smittefaren, slo Erik Lund frå Miljødirektoratet fast.
Les også: Girar opp skrantesjuke-jakta
Det betyr mellom anna vidareføring av forbod mot saltsteinar og fôring av vill hjort. Men viktigast og mest smertefullt:
– Vi må ta ned hjortebestanden etter mitt syn. Det er dei klare signala frå USA, som har hatt prionsjukdomen CWD lenge. I dei områda ein har halde bestandane nede, har prosentandelen smitta hjort vore betrakteleg lågare enn i dei statane ein har gitt opp og kasta korta, proklamerte Lund til forsamlinga.
Målet: Dobbelt så mange prøver
Det betyr at skrantesjuketrugsmålet kan bli den viktigaste forvaltningsfaktoren i hjortebestanden vår i åra som kjem. Dei siste åra har diskusjonen rundt skyting av meir kalv og ungdyr vore stor i vårt fylke. Det nye trugsmålet er eit argument for å styrke den tenkinga.
– Ved å skyte meir kalv og ungdyr, får vi ein bestand av eldre, meir robuste og motstandsdyktige dyr. Det må vi få til, slo Lund fast.
Dette er CWD
CWD (skrantesjuke) er ein prionsjukdom der endringar i protein skapar skader i hjernen ved at proteinar hopar seg opp i hjernevev.
Sjukdomen råkar hjortevilt, og har likskapstrekk med skrapesjuke på sau, kugalskap og Kreuzfeld-Jacobs.
Det finst ingen kur mot CWD, og sjukdomen har lang inkubasjonstid (to år). Smitta dyr døyr.
Symptom på CWD-smitta hjortevilt er avmagring, ustødige rørsler, hengande hovud og at dyra siklar og urinerer mykje.
Norge er det første landet i Europa som har påvist CWD, og det blei oppdaga først på villrein i Nordfjella-området. Det er også påvist ein annan og ukjend CWD-variant på elg i midt-Norge.
Så langt er det gjort fem positive funn av skrantesjuke i Norge.
Ingen veit korleis sjukdomen, som er mest utbreidd i USA, har kome til Norge.
Det er ikkje påvist at CWD kan overførast til menneske, gjennom kontakt med dyr eller at ein et kjøt frå smitta hjortdyr.
Målet for inneverande sesong er å få dobla antalet hjerneprøvar frå i fjor, då forskarane fekk 10.000 prøver på bordet. Det blir no vurdert om jegerar med såkalla feltkontrollør-utdanning skal kursast i å ta hjerneprøvar i felten neste jaktsesong.
Når det gjeld framtida til villreinen i Nordfjella mellom Lærdal og Aurland, vil lagnaden til rundt 1500 villrein bli avgjort i løpet av dei to neste vekene. Til saman er det funne tre dyr med CWD-smitte i dette området.